Avukat, doktor, mali müşavir, mimar, danışman gibi kendi nam ve hesabına çalışan serbest meslek erbaplarının, sundukları hizmet karşılığında düzenledikleri resmi belge Serbest Meslek Makbuzu (SMM)‘dur. Bu makbuz, ticari işletmelerdeki faturanın karşılığıdır ve doğru bir şekilde düzenlenmesi yasal bir zorunluluktur.

SMM hesaplaması, içerdiği Gelir Vergisi Stopajı ve Katma Değer Vergisi (KDV) nedeniyle ilk bakışta karmaşık görünebilir. Ancak mantığı anlaşıldığında oldukça basittir. Bu yazıda, en sık karşılaşılan iki senaryo üzerinden SMM hesaplamasını adım adım açıklayacağız.

Hesaplamanın Temel Unsurları

Hesaplamaya geçmeden önce, makbuz üzerindeki temel kavramları anlamak önemlidir:

• Brüt Ücret: Hizmetinizin vergi ve kesintiler öncesindeki toplam bedelidir. Tüm hesaplamalar bu tutar üzerinden yapılır.

• Gelir Vergisi Stopajı: Hizmeti alan müşterinizin, sizin adınıza devlete ödemek üzere brüt ücretinizden kestiği gelir vergisidir. Standart oranı %20‘dir.

• Net Tutar: Brüt ücretten stopaj kesintisi yapıldıktan sonra sizin elinize geçecek olan tutardır. (Brüt Ücret - Stopaj)

• KDV (Katma Değer Vergisi): Brüt ücret üzerinden hesaplanan ve müşteriden tahsil edilerek devlete ödenen vergidir. Standart oranı %20‘dir.

• Tahsil Edilecek Toplam Tutar: Müşterinizin size ödeyeceği toplam rakamdır. (Net Tutar + KDV)

Senaryo 1: “Brütten Nete” Hesaplama

Bu senaryo, müşterinizle brüt bir ücret üzerinden anlaştığınızda kullanılır. Örneğin, “Avukatlık hizmet bedelim brüt 10.000 TL + KDV’dir” dediğiniz durumdur.

Örnek: Brüt hizmet bedelinin 10.000 TL olduğu bir durumu hesaplayalım.

1. Brüt Hizmet Bedeli: 10.000 TL

2. Stopaj Hesaplaması (%20): 10.000 TL x 0,20 = 2.000 TL (Bu 2.000 TL’yi müşteriniz sizin adınıza vergi dairesine ödeyecektir.)

3. Net Ele Geçecek Tutar: 10.000 TL (Brüt) - 2.000 TL (Stopaj) = 8.000 TL

4. KDV Hesaplaması (%20): 10.000 TL (Brüt) x 0,20 = 2.000 TL

5. MÜŞTERİDEN TAHSİL EDİLECEK TOPLAM TUTAR: 8.000 TL (Net) + 2.000 TL (KDV) = 10.000 TL

Bu senaryoda, müşteriniz size toplam 10.000 TL öder. Ay sonunda ise kestiği 2.000 TL‘lik stopajı muhtasar beyanname ile vergi dairesine sizin adınıza yatırır.

Senaryo 2: “Netten Brüte” Hesaplama

Bu, uygulamada en sık karşılaşılan senaryodur. Müşterinizle “elinize geçecek net tutar” üzerinden anlaştığınız durumdur. Örneğin, “Bu işin sonunda elime net 10.000 TL geçsin” dediğinizde kullanılır.

Örnek: Elinize net 10.000 TL geçmesini istediğiniz bir durumu hesaplayalım.

1. Net Ele Geçecek Tutar (Hedef): 10.000 TL

2. Brüt Tutarı Bulma: Net tutar, brüt tutarın %80’ine eşittir (%100 – %20 Stopaj). Bu nedenle, brüt tutarı bulmak için net tutarı 0,80’e bölmeliyiz. Brüt Ücret = 10.000 TL / 0,80 = 12.500 TL

3. Stopaj Hesaplaması (%20): 12.500 TL (Brüt) x 0,20 = 2.500 TL (Sağlama: 12.500 – 2.500 = 10.000 TL. Hedefimize ulaştık.)

4. KDV Hesaplaması (%20): 12.500 TL (Brüt) x 0,20 = 2.500 TL

5. MÜŞTERİDEN TAHSİL EDİLECEK TOPLAM TUTAR: 10.000 TL (Net) + 2.500 TL (KDV) = 12.500 TL

Bu senaryoda, elinize net 10.000 TL geçmesi için brüt 12.500 TL üzerinden makbuz kesmeniz gerekir. Müşteriniz size 12.500 TL öder ve 2.500 TL‘lik stopajı sizin adınıza vergi dairesine yatırır.

Önemli Not

Stopaj kesintisi, hizmet verdiğiniz müşterinin bir şirket, esnaf veya yine sizin gibi bir serbest meslek erbabı olması, yani vergi mükellefi olması durumunda geçerlidir. Eğer hizmeti vergi mükellefi olmayan bir nihai tüketiciye (örneğin; bir vatandaşın kişisel ceza davası) veriyorsanız, stopaj hesaplaması yapılmaz. Bu durumda tahsil edilecek tutar Brüt Ücret + KDV olur.

Hukuki ve Mali Süreçlerinizde Profesyonel Destek

Serbest meslek faaliyetlerinin yürütülmesi, sadece mesleki uzmanlık değil, aynı zamanda mali ve vergisel yükümlülüklerin doğru bir şekilde yönetilmesini de gerektirir. Yapılacak bir hata, ileride idari para cezalarıyla karşılaşmanıza neden olabilir.

As Avukatlık olarak, mesleki faaliyetlerimizden edindiğimiz tecrübeyle, serbest meslek erbaplarının hukuki ve mali süreçlerini doğru yönetmeleri konusunda da müvekkillerimize yol göstermekteyiz. Hukuki ve ticari faaliyetlerinizde sağlam adımlar atmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.